چکیده:

زمینه و هدف: آسپارتام یک شیرین­کننده مصنوعی و غیرمغذی می­باشد که به­طور گسترده­ای در محصولات رژیمی، کم­کالری و همچنین در انواع غذاها، داروها و محصولات بهداشتی استفاده می­شود. این مطالعه به­منظور ارزیابی اثرات آسپارتام بر تخمدان موش ماده انجام پذیرفت.
روش بررسی: در این مطالعه تجربی، 36 سر موش سفید کوچک آزمایشگاهی ماده بالغ به­صورت تصادفی به چهار گروه نه سری تقسیم شدند. سه گروه از گروه­های فوق به­ترتیب آسپارتام را به­میزان 40، 80 و 160 میلی­گرم بر کیلوگرم وزن بدن و یک گروه نیز به­عنوان گروه کنترل سرم فیزیولوژی را به­صورت خوراکی از طریق گاواژ به­مدت 91 روز دریافت نمودند. 24 ساعت پس از آخرین تیمار، نمونه­های خونی و بافتی تخمدان جمع­آوری و جهت بررسی­های بیوشیمیایی، هیستومورفولوژی، هیستومورفومتری، هیستوشیمی و بیان ژن­ استفاده گردید.
یافته­ها: در مطالعات هیستوشیمیایی تغییر محسوسی در رابطه با میزان بافت فیبروزی و ترکیبات کربوهیدراتی مابین گروه­ها دیده نشد. در بررسی­های هیستومورفومتری تخمدان، آسپارتام به­میزان 160 میلی­گرم بر کیلوگرم موجب کاهش معنی­دار فولیکول­های درحال رشد و افزایش معنی­دار فولیکول­های آترزی شده و همچنین در مطالعات بیوشیمیایی موجب کاهش معنی­دار TAC و افزایش معنی­دار MDA نسبت به گروه کنترل گردید. در ارتباط با میزان بیان ژن­های بررسی شده، آسپارتام به­میزان 160 میلی­گرم بر کیلوگرم موجب کاهش معنی­داری در بیان ژن Bcl-2 و نیز افزایش معنی­داری در بیان ژن­های P53 و Caspase-3 در مقایسه با گروه کنترل گردید.
نتیجه­گیری: به­نظر می­رسد آسپارتام در دوز بالا می­تواند موجب اثرات منفی بر هیستومورفولوژی، هیستومورفومتری و بیان ژن­های P53، Bcl-2 و Caspase-3 در تخمدان موش گردد.