ایدز چیست؟ 

ایدز یا سندرم نقص اکتسابی (Acquired immunodeficiency syndrome, AIDS) بیماری مزمنی است که به واسطه ویروس اچ.آی.وی یا ویروس نقص ایمنی انسان (Human immunodeficiency virus, HIV) ایجاد می‌شود. بیماری ایدز مرحله ی پیشرفته ابتلا به HIV است و الزاماً هر فرد آلوده به HIV دچار ایدز نخواهد شد. در حقیقت فرد در ابتدا آلوده به ویروس HIV شده و به تدریج ویروس منجر به تضعیف سیستم ایمنی و تخریب سلول‌های سفید خونی او می‌شود. یک فرد می‌تواند سال‌ها بدون هیچ عارضه شدیدی آلوده به این ویروس باشد. سپس در صورت عدم اقدام به درمان، بیماری ایدز به وجود می‌آید که در این مرحله سیستم ایمنی بیمار به قدری ضعیف است که به راحتی دچار انواع بیماری‌های عفونی و سرطانی می‌شود. این بیماری از بیماری‌های مقاربتی بشمار می‌آید ولی از طرق دیگر ازجمله تزریق یا مواجه با خون آلوده و از طریق مادر به فرزند (بارداری، زایمان و شیردهی) نیز انتقال می‌یابد. در حال حاضر هیچ‌گونه درمانی برای HIV وجود ندارد ولی با کنترل و مصرف داروی مناسب می‌توان جلوی انتقال و همچنین ایجاد بیماری ایدز را گرفت.

علل بروز ایدز چه چیزهایی هستند؟

ویروس HIV باعث تخریب سلول‌های ایمنی بدن ازجمله CD4 (نوعی سلول سفید خونی) می‌شود. این سلول‌ها نقش بسیار مهمی در سیستم ایمنی انسان دارند و کاهش آن‌ها باعث تضعیف سیستم ایمنی فرد شده، که اگر برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد باعث ایجاد بیماری ایدز می‌شود. تعداد سلول‌های CD4 در خون فرد سالم حدود ۵۰۰ تا ۱۶۰۰ سلول در هر میلی‌متر مکعب است، در حالی که تعداد این سلول‌ها در افراد مبتلا به ایدز حدود ۲۰۰ سلول در هر میلی‌متر مکعب است.

راه‌های انتقال ایدز چیست؟

به طور کلی ویروس اچ آی وی (HIV) از طریق تماس مستقیم با موارد زیر منتقل می‌شود:

• خون
• ترشحات واژن و مقعد
• مایع منی مردان
• شیر مادر

راه‌های انتقال ویروس اچ آی وی از فردی به فرد دیگر:

• رابطه جنسی واژنی و مقعدی:

یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال ویروس HIV ارتباط جنسی واژنی یا مقعدی محافظت نشده (بدون استفاده از کاندوم) است. احتمال انتقال ویروس از رابطه‌ی مقعدی بالاتر از رابطه‌ی واژنی است.

• سوزن و سرنگ:

از آنجایی که این ویروس از طریق خون آلوده نیز منتقل می‌شود، استفاده از سوزن و سرنگ غیر استریل و استفاده شده در هنگام تزریق دارو، خالکوبی، سوراخ کردن گوش و دیگر نواحی بدن احتمال ابتلا به HIV و دیگر بیماری‌ها مانند هپاتیت را در فرد بسیار افزایش می‌دهد.

• دریافت خون:

گاهی اوقات ممکن است در هنگام انتقال خون به فرد، خون دریافتی آلوده به ویروس HIV باشد. قابل ذکر است در حال حاضر تمامی خون‌هایی که در بانک‌های خونی ایران و بسیاری از کشورهای دنیا نگهداری می‌شوند از لحاظ آلودگی به این ویروس کنترل می‌شوند. 

• دوران بارداری، زایمان و شیردهی:

مادر آلوده می‌تواند ویروس را در هر سه دوران بارداری، زایمان و شیردهی به جنین و نوزاد انتقال دهد. مصرف داروهای ضد HIV احتمال این انتقال را به شدت کاهش می‌دهد.

راه‌هایی که ویروس HIV منتقل نمی‌شود:

• دست دادن، بغل کردن و بوسیدن
• آب و هوا
• غذا و نوشیدنی
• بزاق، اشک و عرق (مگر این که با خون فرد آلوده به ویروس ترکیب شود)
• نیش پشه و دیگر حشرات
• رابطه جنسی دهانی (مگر آن که زخمی باز و یا در حال خونریزی درون دهان فرد باشد) 
• استفاده از توالت و تخت خواب مشترک

چه افرادی مستعد ایدز هستند؟

هر فرد با هر سن، نژاد، جنسیت و تمایل جنسی می‌تواند در خطر ابتلا به ویروس HIV و بیماری ایدز باشد. با این وجود این خطر برای برخی افراد بیشتر است:

• افراد دارای رابطه جنسی پرخطر (دارای شریک جنسی متعدد) و محافظت نشده (عدم استفاده از وسایل محافظت کننده مثل کاندوم)
• معتادان، در صورت استفاده از سرنگ مشترک و آلوده
• افراد مبتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی مانند هرپس، کلامیدیا، سیفلیس و یا گونورآ. گاهی این بیماری‌ها باعث ایجاد زخم‌هایی در ناحیه تناسلی می‌شوند که می‌توانند راهی برای ورود ویروس HIV به درون بدن باشند.
• مصرف‌کنندگان داروهای وریدی، در صورت استفاده از سرنگ یا سوزن استفاده شده و غیر استریل
• کارکنان بهداشت و درمان

علائم ایدز چه چیزهایی هستند؟ 

علائم ایدز و HIV بسته به مرحله بیماری و وضعیت جسمانی بیمار به ۳ مرحله تقسیم می‌شود:

مرحله اول (عفونت HIV حاد):

۲ تا ۶ هفته پس از آلودگی به HIV و زمانی که بدن بیمار شروع به مقابله با ویروس می‌کند، معمولاً علائمی مانند سرماخوردگی بروز پیدا می‌کند. این علائم شامل:

• تب
• سردرد
• خستگی
• درد مفاصل و ماهیچه‌ها
• گلودرد
• جوش‌های قرمزرنگ و بدون خارش (راش‌های پوستی)
• زخم‌هایی دردناک در دهان
• تورم گره‌های لنفاوی (به ویژه در گردن)
• اسهال
• کاهش وزن
• تعریق شبانه
• لرز

علائم اولیه اچ آی وی (HIV) معمولاً در ۶۵ درصد مبتلایان بروز پیدا می‌کند و گاهی آنقدر خفیف هستند که بیمار متوجه آن نمی‌شود. در این مرحله تعداد ویروس در خون بالا رفته و بدن بیمار شروع به مقابله با آن را می‌کند. گسترش ویروس در بدن در این مرحله بسیار سریع‌تر از مراحل بعدی است. در این مرحله بیمار در بالاترین سطح از انتقال ویروس به دیگران است.

مرحله دوم (عفونت HIV مزمن/ فاز کمون بیماری):

در این مرحله تکثیر ویروس HIV در بدن بیمار و درون سلول‌های سفید خونی بسیار کم است و به دلیل کم بودن تعداد ویروس در بدن بیمار هنوز هیچ گونه علائمی از بیماری را نشان نمی‌دهند. این شرایط در صورت عدم تشخیص و درمان می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ سال نیز ادامه پیدا کند. گاهی افراد در طول این دوران به بیماری‌های شدید دیگری نیز دچار می‌شوند.  

مرحله سوم (ایدز):

ایدز آخرین و پیشرفته‌ترین مرحله از عفونت HIV است که سیستم ایمنی فرد بیمار به شدت آسیب دیده است. در این مرحله سیستم ایمنی فرد بیمار بسیار ضعیف و توان مقابله با بسیاری از سرطان‌ها و بیماری‌ها را ندارد (حتی بیماری‌هایی که قبلاً برای فرد تهدیدی به حساب نمی‌آمدند). اگر بیماری فرد در همان مرحله اول تشخیص داده شود، به ایدز منجر نمی‌شود. علائم ایدز به صورت زیر است:

• تعریق شبانه
• لرز
• تب مجدد
• تورم غدد لنفاوی
• بروز ضایعات و جوش‌های سفیدرنگ مزمن بر روی زبان و دهان
• زخم در ناحیه تناسلی
• ضعف و خستگی مداوم
• کاهش سریع وزن
• جوش‌های قرمز پوستی (راش‌های پوستی)
• مشکلات تنفسی و سرفه‌های مداوم
   

عوارض و خطرات ابتلا به ایدز چیست؟

عوارض عمومی:

در صورت عدم تشخیص زودهنگام آلودگی فرد به ویروس HIV و همچنین مصرف نکردن مداوم داروهای مرتبط، در مرحله ایدز از آنجایی که سیستم ایمنی بیمار بسیار ضعیف شده، بیمار به راحتی مستعد آلودگی به انواع عفونت‌های فرصت‌طلب و همچنین سرطان است. 

• بیماری‌های عفونی میکروبی و انگلی رایج و گوناگون مانند:
  • ذات الریه پنوموسیستیس (Pneumocystis pneumonia, PCP)، عفونت قارچی که باعث ذات الریه و مشکلات ریوی می‌شود. 
  • کاندیدیاز (Candidiasis)، عفونت قارچی که باعث ایجاد لایه‌ای سفیدرنگ بر سطح زبان، دهان، مری و واژن می‌شود.
  • کریپتوکوکوزیس (Cryptococcosis)، عفونت قارچی که می‌تواند باعث التهاب و ورم مغز می‌شود.
  • سل (Tuberculosis, TB)، عفونت باکتریایی که باعث مشکلات تنفسی و ریوی شده و رایج‌ترین علت مرگ در میان بیماران مبتلا به ایدز است.
  • تبخال دهانی (Herpes simplex virus 1 ،HSV-1)، عفونت ویروسی که باعث ایجاد تبخال در ناحیه تناسلی می‌شود.
  • عفونت سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus, CMV)، عفونت ویروسی که باعث آسیب به چشم، دستگاه گوارش، ریه و بافت‌های دیگر می‌شود.
  • ﮐرﯾﭘﺗوﺳﭘورﯾدﯾوﺳﯾس (Cryptosporidiosis)، عفونت انگلی در روده و موجب اسهال می‌شود.
  • توکسوپلاسموز (Toxoplasmosis)، عفونت انگلی که باعث آسیب به مغز، چشم، قلب و ریه می‌شود.

لازم به ذکر است که سیستم ایمنی افراد سالم در اکثر موارد زیر می‌تواند به راحتی با عفونت‌های ذکر شده مقابله کند و اکثراً در مواقعی که سیستم ایمنی فرد دچار مشکل شده باشد می‌توانند عامل ایجاد بیماری شود. به همین دلیل به آن‌ها عفونت‌های فرصت‌طلب گفته می‌شود.

• یکی از عوارض جدی ایدز ابتلا به سرطان‌های مختلف مانند:
  • سرطان لنفاوی یا لنفوم (Lymphoma)
  • سارکوم کاپوسی (Kaposi's sarcoma, KS)، نوعی از سرطان سلول‌های عروق خونی و لنفاوی
• سندرم لاغری (Wasting syndrome)، کاهش شدید وزن
• اختلال در اعصاب و مغز، این اختلالات شامل گیجی، فراموشی، افسردگی، اضطراب و مشکلات تکلمی باشد. 
• یووئیت (Uveitis)، بیمار التهابی چشم که می‌تواند منجر به آب مروارید و دیگر بیماری‌های چشمی و حتی نابینایی فرد شود.
• بیماری‌های کلیوی
• بیماری‌های کبدی
• بیماری‌های قلبی
• پوکی‌استخوان
• افزایش قند خون

عوارض ایدز در کودکان و نوزادان:

اختلال در رشد و تکامل

عوارض ایدز در زنان:

اثر ویروس بر سیستم ایمنی باعث ایجاد عفونت های ثانویه و تغییراتی در هورمون‌های بدن ازجمله هورمون‌های زنانه می‌شود. به همین دلیل عوارض ایدز در زنان علاوه بر عوارض عمومی بیماری، شامل عوارض خاص دیگری نیز می‌شود:

• تغییر در عادت ماهانه: به صورت تغییر در میزان خونریزی (کم یا زیاد)، عدم و یا تاخیر در عادت ماهانه و شدید شدن سندرم پیش از قاعدگی (PMS) بروز پیدا می‌کند.
• یائسگی زودرس
• بیماری التهابی لگن (Pelvic inflammatory disease, PID): شامل عفونت در ناحیه رحم، تخمدان‌هاٰ، لوله‌های فالوپ و دهانه رحم است که باعث ایجاد درد در ناحیه پایین شکمی، عادت ماهانه نامنظم، ترشحات غیرطبیعی واژن و درد در حین رابطه جنسی می‌شود.
• عفونت قارچی واژن: این بیماری سبب سوزش و زخم واژن، درد در هنگام خروج ادرار، ترشحات سفیدرنگ واژن و  درد در حین رابطه جنسی است.
• سرطان دهانه رحم: به دلیل ایجاد عفونت ثانویه ویروس زگیل تناسلی (human papillomavirus, HPV)

روش‌ها و تشخیص ایدز چیست؟

پروسه تشخیص:

اگر فردی گمان می‌کند که ممکن است به ویروس آلوده شده باشد، در مرحله اول باید سریعاً به پزشک عمومی مراجعه کند. پس از آن در صورت نیاز به پزشک متخصص عفونی ارجاع داده می‌شود. در هنگام مراجعه ابتدا ممکن است پزشک درباره‌ی سلامت و سبک زندگی مراجعه کننده سوال بپرسد و سپس به معاینه غدد لنفاوی، دهان، پوست، سیستم عصبی و ریه بپردازد. در انتها با صلاحدید پزشک و در نظر گرفتن شرایط بیمار، انجام برخی از آزمایش‌ها به منظور قطعیت از ابتلای فرد به ویروس تجویز می‌شود.

تست‌های آزمایشگاهی:

آزمایش‌‌های تشخیص ویروس اچ آی وی (HIV)، با توجه به مرحله بیماری و کمک‌کننده به انتخاب روش درمان مناسب ایدز شامل موارد زیر است:

• تست اسید نوکلئیک (Nucleic acid test, NAT): از این تست برای شناسایی ویروس فعال HIV در خون استفاده می‌شود. اگر فردی ۵ تا ۲۱ روز گذشته به ویروس آلوده شده باشد، معمولاً این تست اولین آزمایش برای شناسایی ویروس در بدن فرد است. به علاوه این تست در تشخیص مرحله بیماری و همچنین بررسی روند درمان بسیار مهم است.
• تست آنتی بادی (Antibody tests): این تست به سنجش آنتی بادی موجود در خون یا بزاق می‌پردازد. سیستم ایمنی بدن پس از برخورد با ویروس HIV آنتی بادی‌هایی تولید کرده که پس از گذشت ۲۳ تا ۹۰ روز از آلودگی قابل شناسایی هستند. تست‌های سنجش سریع ویروس HIV (شامل تست‌های خانگی) از این نوع هستند.

• تست آنتی ژن/ آنتی بادی (Antigen/ antibody tests): در این تست به سنجش وجود آنتی ژن‌های سطحی ویروس HIV و همچنین آنتی بادی‌های موجود در خون می‌پردازند. تلفیق شناسایی آنتی ژن و آنتی بادی پس از گذشت ۱۸ تا ۴۵ روز از آلودگی می‌تواند نتیجه قطعی ابتلا به ویروس را نشان دهد.
• تست شمارش سلول CD4: این سلول‌ها اولین هدف ویروس HIV برای تخریب در بدن انسان هستند. درنتیجه کاهش میزان این سلول‌ها نشان‌دهنده پیشرفت ویروس در بدن و در مراحل وخیم‌تر، ایجاد بیماری ایدز می‌باشد. تعداد این سلول‌ها در خون فرد سالم حدود ۵۰۰ تا ۱۶۰۰ سلول در هر میلی‌متر مکعب است، این در حالی است که در افراد مبتلا به ایدز به  ۲۰۰ سلول در هر میلی‌متر مکعب کاهش می‌یابد.
• تست شمارش سلول‌های خونی (Complete blood count, CBC): به منظور بررسی شرایط کامل دیگر سلول‌های خونی
• تست مقاومت دارویی (ARV Resistance Testing): برخی از گونه‌های ویروس HIV به بعضی از داروها مقاوم هستند و استفاده از آن‌ها برای درمان بیماری بی‌فایده است. تشخیص این مقاومت دارویی پزشک را در انتخاب داروی مناسب‌تر راهنمایی می‌کند.

از آنجا که گاهی جواب منفی یک تست الزاماً به معنی مبتلا نبودن فرد به ویروس HIV نیست، تست باید پس از گذشت مدتی دوباره تکرار شود. به همین دلیل، برای انتخاب تست مناسب باید مدت زمان سپری شده از زمان احتمالی ابتلا به ویروس را در نظر گرفت و با پزشک خود مشورت کرد. به علاوه توصیه می‌شود از تست‌های خانگی به دلیل دقت پایین در تشخیص این ویروس، استفاده نشود. 

• تست‌های مرتبط به بیماری‌های زیر به منظور شناسایی مشکلات و عارضه‌های دیگر:
• تست عفونت‌های هپاتیت B ،A و ‌C (HBV Tests ،Anti-HAV و Anti-HCV)
• تست بیماری سل (IGRA TB Test و TB Skin Test)
• تست‌های بیماری‌های مقاربتی (Gonorrhea NAT ،TPPA ،Wet Prep و Chlamydia NAT)
• آسیب‌های کبدی و کلیوی
• عفونت مجاری ادراری
• پاپ اسمیر سرطان دهانه رحم و مقعد (PAP Test)
• تست سیتومگالوویروس (CMV Blood Test)   
• تست توکسوپلاسموز (Toxoplasmosis Testing)

درمان ایدز چیست؟

در حال حاضر درمانی برای ایدز وجود ندارد ولی می‌توان با کنترل بیماری به اهداف زیر دست یافت: 

• کاهش تعداد ویروس (در حد غیر قابل شناسایی) که مهم‌ترین هدف کنترل بیماری است
• تقویت سیستم ایمنی
• کاهش ایجاد دیگر عفونت‌های ممکن
• کاهش احتمال انتقال ویروس به دیگر افراد جامعه 

شروع نقطه درمان:

پس از تشخیص بیماری باید سریعاً برای درمان اقدام کرد. پزشک معالج با توجه به مرحله ی بیماری، سن و دیگر بیماری‌های فرد مبتلا می‌تواند برای کاهش علائم بیماری ایدز از روش‌های مختلف استفاده کند.

تراپی و مدیریت:

رژیم غذایی افراد مبتلا به ایدز:

رژیم غذایی مفید:

• سبزیجات، میوه، غلات: به تقویت سیستم ایمنی و تأمین انرژی بیمار کمک می‌کند.
• آب پنیر و آمینواسیدهای ضروری: آب پنیر شامل انواعی از آمینواسیدهای مفید برای بدن است و استفاده از آن برای درمان اسهال، افزایش وزن و همچنین تقویت سیستم ایمنی و افزایش سلول‌های CD4 مفید است. علاوه بر این، آمینواسیدهای L-گلوتامین، L-آرژنین و بتاهیدروکسی بتامتیل بوتیرات (HMB) به افزایش وزن و عضله سازی در بدن کمک می‌کنند.
• ویتامین‌ها و مواد معدنی: مصرف ویتامین‌های C ،E ،D ،A و B و همچنین مواد معدنی روی، آهن و سلنیوم می‌توانند نقش مفیدی در تقویت بدن و سیستم ایمنی داشته باشند.
• پروبیوتیک‌ها: به نظر می‌رسد مصرف پروبیوتیک ساکارومایسس بولاردی (Saccharomyces boulardii) می‌تواند به درمان اسهال ناشی از بیماری ایدز کمک می‌کند. توصیه می‌شود قبل از مصرف با پزشک مشورت شود.
• استیل ال کارنیتین (Acetyl-L-carnitine): می‌تواند در کاهش علائم نوروپاتی ایدز (بی حسی و ضعف ایجاد شده) نقش داشته باشد. 

رژیم غذایی مضر:

• غذاهای خام و کامل پخته نشده (نیم پز): در صورت پخته نشدن مناسب غذا، ریسک آلودگی میکروبی و انگلی غذا بالا می‌رود. از آنجایی که افراد مبتلا به ایدز سیستم ایمنی بسیار حساسی دارند، این آلودگی‌ها می‌تواند خطر جدی برایشان محسوب شود.
• عدم استفاده از مکمل‌های حاوی سیر: به دلیل تداخل آن با برخی از داروهای ضد HIV و کاهش عملکرد مؤثر آن‌ها، مصرف این مکمل‌ها توصیه نمی‌شود. ولی مصرف سیر تازه در غذا بلامانع است. (برای آگاهی از تداخلات دارویی احتمالی، با پزشک خود مشورت کنید)
• گل راعی (St. John's wort): این گیاه که در ایران به اسم‌های علف چای و هزار چشم نیز شناخته می‌شود، به طور کلی به منظور درمان افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف آن در بیماران مبتلا به ویروس HIV به کاهش ۵۰ درصدی اثر و عملکرد برخی داروهای ضد HIV منجر می‌شود.
• مخمر برنج قرمز (Red yeast rice extract): از قرص‌های حاوی این مخمر به منظور کاهش کلسترول استفاده می‌شود. در صورت استفاده از مهارکننده‌های آنزیم پروتئاز، بهتر است مخمر برنج قرمز مصرف نشود. 

ورزش:

ورزش‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن که علاوه بر جسم بر ذهن انسان نیز اثر بسیاری دارند، یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل این بیماری می‌باشند. تاثیرات آن‌ها عبارت است از:

• کاهش استرس
• کاهش درد
• آرامش ذهن
• افزایش انرژی
• بهبود گردش خون

سایر روش های درمانی:

درمان‌های مکمل: این درمان‌ها شامل طب سوزنی و ماساژ درمانی هستند که به کاهش درد، افزایش انرژی و بهبود گردش خون در بیمار، کمک می‌کند.

چگونه از ایدز پیشگیری کنیم؟

در حال حاضر هیچ گونه واکسنی برای ایدز وجود ندارد، ولی با عمل کردن به موارد زیر می‌توان از ابتلا و انتقال آن جلوگیری کرد:

روش‌های جلوگیری از ابتلا (مختص افراد سالم):

• استفاده از سوزن استریل و یکبار مصرف
• رابطه جنسی محافظت شده: کاندوم بهترین وسیله برای کاهش احتمال انتقال بیماری‌های مقاربتی است و باید برای هر رابطه جنسی (واژنی یا مقعدی) از کاندوم جدید استفاده شود. زنان می‌توانند از کاندوم زنانه نیز استفاده کنند. کاندوم‌های لاتکسی بهترین و مطمئن‌ترین نوع کاندوم هستند. اگر فردی به لاتکس حساسیت دارد، می‌تواند از کاندوم‌های پلی اورتان و پلی ایزوپرن استفاده کند. 
• در صورت که از ژل‌های روان‌کننده (لوبریکانت) استفاده می‌شود، باید از انواع با پایه آبی (water-based) و سازگار با محصولات جلوگیری و محافظت جنسی استفاده شود. نوع روغنی آن (oil-based) مانند وازلین، لوسیون‌ها و انواع روغن‌های ماساژ و خوراکی باعث آسیب به بافت کاندوم و عبور ویروس از آن می‌شود.
• مصرف (preexposure prophylaxis، PrEP): داروهای ترکیبی مانند تنوفوویر/ امتریسیتابین (Emtricitabine/ tenofovir) و تنوفوویر/ امتریسیتابین/ آلافنامید (emtricitabine/ tenofovir/ alafenamide) می‌توانند انتقال ویروس از طریق رابطه جنسی را تا ۹۰ درصد و از طریق سوزن و سرنگ آلوده تا ۷۰ درصد از طریق سوزن و سرنگ آلوده کاهش دهند. مصرف روزانه‌ی این داروها فقط برای کسانی که هنوز به ویروس آلوده نشده‌اند و تحت خطر بالای ابتلا هستند، موثر است. لازم به ذکر است که این داروها در جلوگیری از ابتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی تاثیری ندارند و برای جلوگیری از ابتلا به آن‌ها باید رابطه جنسی محافظت شده داشت.
• ختنه در مردان: برخی از تحقیقات نشان داده‌اند ختنه در مردان باعث کاهش آلودگی به ویروس HIV می‌شود. 

روش‌های کنترل و جلوگیری از انتقال ایدز (مختص افراد آلوده به ویروس):

مهم‌ترین عامل، رعایت دقیق نکات درمانی (treatment as prevention, TasP) است:

• مصرف روزانه داروها
• رعایت رژیم دارویی و غذایی مناسب
• انجام مداوم تست‌های مرتبط

رعایت این موارد، تعداد قابل شناسایی ویروس در خون را به نزدیکی صفر می‌رساند. در نتیجه احتمال انتقال ویروس از فرد مبتلا به فرد سالم تقریبا غیر ممکن می‌شود. 

• مصرف (post-exposure prophylaxis, PEP): در صورتی که فردی گمان می‌کند به ویروس HIV آلوده شده است، باید به سرعت به پزشک مراجعه کند. ۷۲ ساعت اول پس از آلودگی به ویروس زمان بسیار مهم و طلایی است. مصرف این دارو در این زمان نقش بسیار چشمگیری در کاهش ابتلا به این ویروس دارد. با توجه به تجویز پزشک فرد باید تقریبا ۲۸ روز از دارو استفاده کند. 
• در صورت آلودگی به ویروس، به شریک جنسی خود اطلاع دهید.
• استفاده سریع داروها در زنان باردار آلوده به ویروس در دوران بارداری، زایمان و شیردهی، انتقال ویروس به جنین و نوزاد را به شکل قابل توجهی (تا احتمال ابتلای ۱ درصد) کاهش می‌دهد و مهم‌ترین و موثرترین راه در جلوگیری از ابتلا کودکان به این ویروس است. معمولاً نوزادان به دنیا آمده ۴ تا ۶ هفته تحت مصرف داروهای ضد HIV قرار می‌گیرند. به دلیل انتقال ویروس از طریق شیر مادر، بهتر است شیردهی انجام نشود. (حتی اگر مقدار ویروس در بدن مادر در حد غیر قابل تشخیص باشد)  
• رابطه جنسی محافظت‌شده
• دریافت مناسب واکسن‌های آنفولانزا، ذات الریه، HPV، هپاتیت A و B به منظور جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های ثانویه. لازم به ذکر است واکسن‌هایی که از ویروس ضعیف شده ساخته شده‌اند نباید برای افراد آلوده به ویروس HIV که دارای سیستم ایمنی ضعیف می‌باشند، مورد استفاده قرار گیرد.
• تماس با حیوانات: برخی از حیوانات مانند گربه‌ها و پرندگان در صورت آلوده بودن می‌توانند باعث انتقال انواعی از عفونت‌ها و بیماری‌ها به انسان می‌شوند. به همین دلیل لازم است مبتلایان به ایدز در صورت تماس با حیوانات مراقبت‌های لازم را انجام دهند. 

مشاوره و نکات حمایتی:

مقابله با بیماری ایدز برای بیمار و هم برای اطرافیان آن‌ها سخت و دشوار است. امروزه مراجعه به گروه‌ها و انجمن‌های حامی این بیماری، در افزایش شناخت و آگاهی، کسب حمایت و هم صحبتی با دیگر مبتلایان به این بیماری، نقش بسیار موثری در روند بهبود و آرامش بیمار دارد.
در نظر گرفتن پاسخ مناسب و کامل برای سوال‌های زیر می­‌تواند به بیمار در آمادگی برای ملاقات با متخصص کمک کند:

• طریقه آلودگی به ویروس
• علائم بیمار
• آیا رابطه جنسی محافظت نشده و یا تزریق درون وریدی انجام شده است؟
• فهرستی از تمامی داروها، مکمل‌ها و ویتامین‌هایی که مصرف می‌کند
  
  
  

نتیجه‌گیری

روز جهانی ایدز (World AIDS Day) مصادف با اول دسامبر است. سازمان ملل برای مبارزه با ایدز خواستار دسترسی همه مردم جهان به تست اچ‌آی‌وی شده است. در این روز از نشان و علامت روبان‌ قرمز استفاده می‌شود تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شود که تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.